Đốt sóng cao tần (RFA): Ưu, nhược điểm và ứng dụng điều trị bệnh

Đốt sóng cao tần RFA là phương pháp mới trong điều trị các khối u lành tính, ác tính từ u gan, u thận, u xơ tử cung, u tuyến giáp… hay các bệnh lý về mạch máu như suy giãn tĩnh mạch. Phương pháp điều trị bằng sóng cao tần là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu không cần phẫu thuật mà vẫn đạt được hiệu quả điều trị cao tương đương với một số phương pháp phẫu thuật, bên cạnh đó còn có ưu điểm vượt trội: không để lại sẹo, đảm bảo tính thẩm mỹ, bảo toàn được chức năng của cơ quan được điều trị.

Đốt sóng cao tần (RFA) là gì?

Đốt sóng cao tần (RFA) hay còn được gọi là cắt bỏ tần số vô tuyến, là một kỹ thuật xâm lấn tối thiểu qua da, sử dụng năng lượng nhiệt để tiêu diệt các khối u, bướu. Đây là phương pháp điều trị y khoa hiện đại được sử dụng phổ biến hiện nay giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng đặc biệt với các ca phẫu thuật mổ mở, đảm bảo tính thẩm mỹ trong điều trị. (1)

Cơ chế hoạt động của phương pháp này là do sự ma sát của các icon trong mô bị tiêu hủy dưới dòng điện xoay chiều có tần số cao, nằm trong khoảng sóng âm thanh. Nhiệt độ dòng điện duy trì trong trung tâm khối u ở mức 60-100 độ C. Dòng điện được truyền vào khối u thông qua một điện cực dạng kim, sóng radio được truyền qua đầu kim và sinh nhiệt. Dòng năng lượng nhiệt này làm tăng ma sát trong mô khối u, làm các tế bào mất nước, dẫn đến hoại tử đông khối u.

Nhằm tăng mức độ chính xác và hiệu quả điều trị, với một số khối u ở vị trí khó, các bác sĩ sẽ kết hợp đốt các khối u dưới siêu âm kết hợp với hình ảnh cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI) bằng công nghệ US/MRI Fusion hoặc US/CT Fusion để bác sĩ đưa kim chính xác vào trung tâm khối u, bướu. Một ca điều trị sóng cao tần kéo dài khoảng 60 phút, trong đó thời gian đốt khoảng 12-15 phút.

Mục tiêu của đốt sóng cao tần

Mục tiêu điều trị bằng sóng cao tần giúp hạn chế tối thiểu nguy cơ biến chứng phẫu thuật do phương pháp gây mê trong phẫu thuật mở truyền thống. Đầu dò kim của phương pháp điều trị sóng cao tần giúp đi sâu vào trung tâm cấu trúc khối u, nhờ năng lượng dòng điện giúp tiêu diệt các tế bào u từ lành tính tới ác tính. Ngoài ra đối với các bệnh lý giãn tĩnh mạch bên cạnh đốt laser hay bơm keo sinh học, phương pháp sóng cao tần RFA cũng được chỉ định để gây tắc các nhánh tĩnh mạch bệnh lý. (2)

Ứng dụng của đốt sóng cao tần

1. Điều trị u tuyến giáp

Đốt sóng cao tần thường được chỉ định trong điều trị u tuyến giáp. Với phương pháp này, bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ, vô khuẩn vùng cổ và tiến hành đốt sóng. Trong khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn, có thể trò chuyện với bác sĩ. Quá trình đốt sóng u tuyến giáp được thực hiện qua đầu kim nhỏ, hoàn toàn không để lại sẹo lớn như phương pháp mổ thường. Sau đốt sóng, người bệnh chỉ cần nằm nghỉ 30-60 phút và có thể ra về.

Thể tích khối bướu giáp sau đốt sóng sẽ giảm dần qua thời gian. Sau 3 tháng đốt sóng, kích thước khối u có thể giảm từ 40-70%, sau một năm có thể chỉ còn mô sẹo.

Phương pháp đốt sóng cao tần cho bệnh nhân ung thư tuyến giáp có thể điều trị triệt căn với các trường hợp ung thư tuyến giáp thể nhú ở giai đoạn sớm, và giúp bảo tồn tối đa các mô lành. Sau điều trị đốt sóng, bệnh nhân không cần uống thuốc bổ sung hormone tuyến giáp (vượt trội so với phương pháp cắt bỏ toàn bộ truyền thống, bệnh nhân phải uống thuốc cả đời).

Xem thêm: Đốt sóng cao tần tuyến giáp: Ưu điểm, nhược điểm và lưu ý.

2. Điều trị u gan

Kỹ thuật đốt sóng cao tần cũng được chỉ định với bệnh nhân mắc ung thư gan nguyên phát cũng như các trường hợp ung thư thứ phát tại gan. Sau khi bệnh nhân được làm các xét nghiệm chẩn đoán xác định và chẩn đoán giai đoạn của bệnh lý và hội chẩn đa chuyên khoa, với các bệnh nhân phù hợp với chỉ định đốt RFA sẽ được tiến hành can thiệp có chuẩn bị sau đó. (3)

Đốt RFA u gan có một số kỹ thuật để tiếp cận: có thể đốt một kim với u nhỏ hay đốt kim chùm với khối u lớn, về cách tiếp cận u có thể sử dụng định vị trực tiếp vào khối u để đốt và đảm bảo diện đốt bao trùm toàn bộ u và đặt được vùng an toàn cần thiết “ safe margin” hoặc kỹ thuật mới trong những năm gần đây là kỹ thuật đốt không chạm u “No touch” nhằm mục tiêu không phá vỡ vỏ u. Về cơ chế cũng như các kỹ thuật đốt cho tạng khác nhiệt lượng tỏa ra từ đầu đốt sóng có thể tiêu diệt các tế bào ung thư, có thể hạn chế ảnh hưởng đến các tế bào gan lành và mô xung quanh không bị ảnh hưởng.

Về chỉ định điều trị ung thư gan bằng phương pháp sóng cao tần thường được thực hiện đối với các khối ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát có kích thước dưới 30mm, có một khối hoặc tối đa dưới 3 khối, gần đây có thể áp dụng mở rộng ra với các khối u gan kích thước lớn hơn, ngoài ra có thể áp dụng cho các nhóm bệnh nhân có khối u di căn tại gan. Đặc biệt ưu tiên cho nhóm các bệnh nhân có chống chỉ định với phẫu thuật, các bệnh nhân có các bệnh lý nền phức tạp, hoặc với các bệnh nhân sợ phẫu thuật. (4)

Thời gian đốt sóng u gan có thể kéo dài phù thuộc vào số lượng cũng như kích thước khối u, thường với những ca u kích thước nhỏ thời gian đốt thường dưới 1 giờ. Trong quá trình đốt u bệnh nhân sẽ được gây tê và có thể dùng các thuốc giảm đau trong quá trình can thiệp để đảm bảo cho bệnh nhân không còn cảm giác đau, và vẫn nói chuyện được với bác sĩ. Thường người bệnh có thể chỉ cần nằm viện 1-3 ngày, và có thể nhanh chóng quay trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường.

3. Đốt sóng cao tần u xơ tử cung

Đốt sóng cao tần mới được ứng dụng để điều trị u xơ tử cung trong vài năm gần đây. Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội là một trong những đơn vị đầu tiên áp dụng phương pháp này trong điều trị u xơ tử cung.

Đốt sóng cao tần giúp làm hoại tử khối u có chủ đích bằng nhiệt. Bác sĩ sẽ dùng kim đốt tiếp cận khối u dưới sự dẫn đường của siêu âm. Dòng điện từ máy được truyền vào mô cơ thể qua một điện cực dạng kim, dòng điện xoay chiều sẽ tạo thành các sóng cao tần được truyền vào đầu kim và sinh nhiệt. Nhiệt tiêu diệt u trực tiếp bằng cách phá vỡ vỏ tế bào ở nhiệt độ cao, hoặc do ma sát làm khô mô xung quanh, dẫn đến làm mất nước trong tế bào và hoại tử, đông phần mô cần hủy.

Phương pháp này là can thiệp xâm lấn tối thiểu, do đó người bệnh không phải gây mê, không mất máu, xuất viện sau 1-2 ngày. Vết can thiệp đi qua lỗ trong cổ tử cung dưới hướng dẫn siêu âm nên gần như không để lại sẹo, đảm bảo thẩm mỹ cho người bệnh.

4. Điều trị u sợi tuyến vú

Phương pháp đốt sóng cao tần được nhiều chị em lựa chọn trong điều trị u sợi tuyến vú nhờ ưu điểm ít đau, không để lại sẹo, giúp phụ nữ tự tin hơn trong đời sống vợ chồng.

Để thực hiện đốt sóng điều trị u sợi tuyến vú, bác sĩ sử dụng đầu dò siêu âm để xác định vị trí chính xác của khối u. Tiếp theo dẫn nhiệt độ cao vào trực tiếp khối u qua kim để tiêu hủy tế bào khối u sợi.

Phương pháp này chỉ cần gây tê tại chỗ, bệnh nhân có thể nhanh chóng xuất viện và theo dõi tại nhà.

5. Điều trị thoát vị đĩa đệm

Các chuyên gia đang thử nghiệm đốt sóng cao tần trong điều trị thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, các chỉ số hiệu quả còn hạn chế và chưa đồng nhất. Vì vậy hiện tại chưa được áp dụng rộng rãi, các kỹ thuật khác cho hiệu quả tốt trong điều trị đau do thoát vị gây ra  như đốt RFA nhánh cảm giác trong điều trị đau hay phương pháp phong bế thần kinh vẫn được ưu tiên áp dụng.

Ưu và nhược điểm của đốt sóng cao tần

1. Ưu điểm

Phương pháp đốt sóng cao tần là kỹ thuật cao trong điều trị y khoa, không rạch da, ít xâm lấn. Kỹ thuật RFA do không cần phải phẫu thuật mở nên có thể khắc phục được các nhược điểm của phẫu thuật mở với nhiều nhiều ưu điểm nổi trội bao gồm:

• Không để lại sẹo: Do quá trình đốt chỉ cần thực hiện thông qua một đầu kim rất nhỏ, giảm thiểu xâm lấn. Đặc biệt ở những bệnh nhân nữ quan tâm nhiều đến vấn đề thẩm mỹ.
• Tính an toàn cao: Để thực hiện phương pháp đốt sóng cao tần, bác sĩ chỉ cần tiến hành gây tê tại chỗ thay vì gây mê toàn thân so với phương pháp mổ truyền thống. Điều này hạn chế nguy cơ rủi ro trong ca mổ như sốc phản vệ, biến chứng phẫu thuật…
• Thời gian thực hiện ngắn: Mỗi ca đốt sóng cao tần dao động 30-60 phút. Bệnh nhân không cần nhập viện theo dõi, có thể xuất viện và hồi phục sớm.
• Không cần uống thuốc: Đốt sóng cao tần chỉ chọn lọc đốt bướu, khối u, hạn chế ảnh hưởng đến khu vực tế bào lành nên không cần uống thuốc.

2. Nhược điểm

Tuy là phương pháp điều trị y khoa hiện đại, ít để lại biến chứng nhất, song kỹ thuật đốt sóng cao tần thường chỉ có tại các bệnh viện lớn được trang bị máy móc hiện đại. Ngoài ra chi phí đốt sóng cao tần khá cao, vượt quá khả năng chi tiêu của một số bệnh nhân.

Tác dụng phụ của phương pháp đốt sóng cao tần

Bệnh nhân sau quá trình đốt sóng cao tần có thể gặp phải một số tác dụng phụ như sau: (5)

• Đau nhẹ hoặc khó chịu.
• Cảm giác mệt mỏi, tương tự như mắc cúm, nóng sốt trong vài ngày.
• Nhiễm trùng, chảy máu.
• Hơi đau nhức khi kim đâm vào da và rút kim.

Đối với bệnh nhân ung thư gan điều trị đốt sóng cao tần, một số trường hợp ghi nhận đau phần vai do cơn đau dịch chuyển dọc theo dây thần kinh gần gan. Đây được gọi là cơn đau quy chiếu.

Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để giảm cơn đau nhức. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân không cần sử dụng thuốc giảm đau. Thông thường cơn đau sẽ hết sau vài ngày. Nếu trình trạng này kéo dài 1-2 tuần, tình trạng đau nhức nghiêm trọng hơn, bạn có thể liên hệ bác sĩ để được tư vấn.

Một số ít bệnh nhân có thể gặp tình trạng chảy máu ở khu vực kim đâm. Tuy nhiên trường hợp này khá hiếm. Nếu hiện tượng chảy máu nghiêm trọng, bác sĩ có thể chụp động mạch và truyền máu.

Sau điều trị đốt sóng cao tần, ung thư có khả năng tái phát. Người bệnh có thể tiếp tục tham gia đốt sóng. Thời gian cách lần đốt đầu tiên khoảng vài tuần.

Quy trình điều trị đốt sóng cao tần tại BVĐK Tâm Anh

Hiện nay BVĐK Tâm Anh đã trang bị hệ thống máy móc kỹ thuật cao cùng đội ngũ y bác sĩ, chuyên gia vững chuyên môn, giàu kinh nghiệm, thành thạo trong áp dụng phương pháp điều trị đốt sóng cao tần cho bệnh nhân mắc các bệnh lý u bướu tuyến giáp, giãn tĩnh mạch, u sợi tuyến vú… Thực hiện phương pháp đốt sóng cao tần RFA, bệnh nhân không cần nằm viện, không để lại sẹo và giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng phẫu thuật.

Khi lựa chọn phương pháp điều trị đốt sóng cao tần, bệnh nhân có thể tham khảo quy trình điều trị đốt sóng cao tần tại BVĐK Tâm Anh như sau.

• Chuẩn bị trước khi đốt sóng: Bệnh nhân được tiến hành kiểm tra xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh, kết quả cận lâm sàng để xác định mức độ bệnh. Đồng thời tư vấn với bệnh nhân lợi ích, hiệu quả của phương pháp điều trị trước khi bước vào phòng thực hiện thủ thuật.
• Trong quá trình thực hiện đốt sóng:
  • Tiến hành sát khuẩn và gây tê tại chỗ khu vực cần thực hiện đốt sóng.
  • Đưa kim vào khu vực có khối u cần phá hủy.
  • Phát nhiệt sóng cao tần phá hủy tế bào u.
• Sau quá trình đốt sóng: Bệnh nhân được theo dõi 30-60 phút. Nếu không có bất thường có thể ra về và sinh hoạt bình thường. Đồng thời cần tái khám theo đúng lịch hẹn.

Câu hỏi thường gặp

1. Đốt sóng cao tần có được coi là phẫu thuật không?

Đốt sóng cao tần RFA là một thủ thuật đặc biệt, phương pháp điều trị hiện đại xâm lấn tối thiểu, hiệu quả cao, không được xem là phương pháp phẫu thuật ngoại khoa.

2. Đốt sóng cao tần kéo dài bao lâu?

Toàn bộ quá trình đốt sóng cao tần thường kéo dài 30-60 phút. Trong đó mỗi lần đốt sóng khoảng 10-12 phút.

Cắt bỏ khối u, bướu bằng đốt sóng cao tần thường diễn ra trong ngày, bệnh nhân không cần nằm nội trú tại viện. Sau khi đốt bỏ u bướu bằng sóng cao tần, người bệnh có thể nhanh chóng xuất viện và hoạt động bình thường trong vòng 24 giờ.

3. Cần lưu ý gì sau thủ thuật đốt sóng cao tần?

Phương pháp đốt sóng cao tần là thủ thuật ít xâm lấn, tương đối đơn giản, vì vậy bệnh nhân chỉ cần nằm lại 30-60 phút sau đốt sóng để theo dõi. Nếu không có dấu hiệu bất thường, người bệnh có thể ra về. Sau thực hiện đốt sóng cao tần, người bệnh có thể làm việc và sinh hoạt bình thường, không cần kiêng khem, hạn chế gì.

BS.CKII Lê Văn Khánh, Trưởng khoa Điện quang can thiệp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội là một trong những chuyên gia giàu kinh nghiệm về đốt sóng cao tần. Bác sĩ có nhiều năm công tác tại bệnh viện tuyến trung ương, có chứng chỉ đào tạo đốt sóng cao tần tại Hàn Quốc. Hàng trăm ca u tuyến giáp, u xơ tử cung, ung thư gan đã được bác sĩ Khánh điều trị thành công, đảm bảo thẩm mỹ và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

Để tìm hiểu thông tin và chi phí đốt sóng cao tần (FRA) tại BVĐK Tâm Anh, quý khách có thể liên hệ theo thông tin:

Hiện nay phương pháp đốt sóng cao tần điều trị các bệnh lý nguy hiểm, ung bướu lành và ác tính được nhiều người bệnh và bác sĩ lựa chọn nhờ loạt ưu điểm an toàn cho sức khỏe người bệnh.